Niet ontwikkeld of blijvend actief
Een baby doorloopt een heel scala aan bewegingen totdat het uiteindelijk gaat lopen. Denk aan liggend op de rug spartelen met armen en benen, omrollen, buikschuiven, tijgeren, kruipen, gaan staan, etc.
Deze bewegingspatronen worden aangewakkerd door de primaire reflexen, die aangestuurd worden vanuit de hersenstam. Dit gebeurt volkomen automatisch, zonder dat een baby daar over na denkt.
Deze bewegingen zijn nodig om uiteindelijk bewuste, doelgerichte bewegingen te kunnen maken en vanuit het cognitieve brein o.a. keuzes te kunnen maken en verder te leren.
Wanneer er in de periode van de primaire reflexen een kink in de kabel ontstaat, bestaat de kans dat de ontwikkeling anders verloopt. Reflexen ontwikkelen zich niet of blijven actief, waardoor het lichaam voortdurend in de vecht-, vlucht-, of bevriesstand staat. De hersenen blijven reflexmatig op prikkels van buitenaf reageren of laten een verkeerd reactiepatroon zien. Het lichaam ervaart dit als een continue vorm van stress of gevoelloosheid.
Die “kink in de kabel” kan al tijdens de zwangerschap ontstaan, maar ook tijdens en/of na de geboorte.
Enkele voorbeelden hiervan zijn:

Tijdens de zwangerschap
- Spanning, stress, depressie etc.
- Ziekte
- Medicijngebruik
- Sprake van ongewenste zwangerschap of geen acceptatie
- Roken, drugs en/of alcoholgebruik
- etc.

Tijdens de geboorte
- Vroeggeboorte
- Keizersnede, tang- of vacuümverlossing, weeën opwekking, etc.
- Erg lang of erg snel
- “Sterrenkijker” of stuitbevalling
- Zuurstofgebrek
- etc.

Na de geboorte
- Ziekte van het kind, evt. met ziekenhuisopname, operatie en medicatie
- Heupdysplasie of andere afwijkingen
- Verstoorde hechting tussen moeder/ouder en kind
- Vaccinatieschade
- Te weinig bewegingsvrijheid door (bovenmatig gebruik van) Maxi Cosi, wipstoel, inbakeren, draagdoek etc.
- etc.
Door de stress in het lichaam kan er een verstoorde ontwikkeling vanuit de hersenstam naar de hogere (intelligente) delen van de hersenen, zoals bijvoorbeeld de prefrontale cortex, ontstaan. En juist deze hogere hersengebieden zijn belangrijk voor ons sociaal, emotioneel, fysiek en cognitief functioneren.

Onze hersenen zijn echter zo knap dat ze ook andere routes kunnen aanleggen, zodat het alsnog lukt, of deels lukt, om te functioneren. Dit wordt compenseren genoemd en zorgt ervoor dat je altijd harder aan het werk bent dan de bedoeling is. Het kind (of de volwassene) gaat te sterk op prikkels reageren of juist te zwak en haalt alles uit de kast om toch te kunnen functioneren. Zowel teveel als te weinig prikkeloverdracht of voortdurend compenseren, kan negatieve gevolgen hebben op gedrag en leren, maar ook op de fysieke en de psychische ontwikkeling.
Opnieuw actief
Een andere mogelijkheid is dat nadat de primaire reflexen geïntegreerd zijn geweest, ze opnieuw actief worden. Dit kan op elke leeftijd bijvoorbeeld gebeuren door een traumatische ervaring, ingrijpende gebeurtenis (bijv. adoptie, verhuizing, scheiding, etc.) of ongeluk. Je lijf schiet dan in de “overlevingsmodus” en raakt in de vecht-, vlucht-, of bevriesstand. Dit is normaal gesproken ook wat het lijf moet doen in dergelijke heftige situaties. Dit is waar de primaire reflexen voor bedoeld zijn. Ze komen opzetten om je te beschermen. Hun primaire functie helpt je (soms letterlijk) om te overleven. Na zo’n heftige reactie zal ons lichaam echter weer moeten herstellen en kalmeren, zodat je weer door kunt gaan. Wanneer dit niet gebeurd is de kans groot dat je uit balans raakt. Soms voelen we dit. Voelen we ons opgejaagd of juist passief. Maar zelfs zonder dat we het echt door hebben, kan zo’n overlevingsreactie blijven sluimeren in ons lijf. Als deze reactie te lang duurt, heeft dit effect op verschillende gebieden van ons functioneren. Op volwassen leeftijd uit het zich o.a. vaak in burn-out, depressie of chronische vermoeidheid.
Bij “wat zijn reflexen” vergelijk ik het met een elektriciteits-netwerk in een huis.
Als je op de begane grond, vanuit de meterkast (metafoor voor hersenstam) de bekabeling (metafoor voor zenuwbanen) niet goed aanlegt, wordt de rest van het huis niet goed voorzien van elektriciteit. Verkeerde aansluitingen kunnen voor overbelasting van het netwerk zorgen of stoppen kunnen doorslaan.

Wanneer er voldoende kabels aangelegd worden op de bovenverdiepingen kan ook daar het licht aan. En om tot helemaal boven op zolder te komen, zal je in beweging moeten komen en kan overal het licht branden ;-)