Tonisch Labyrinth Reflex

De TLR is een buig- en strekreflex en is zo rond de 11de week van de zwangerschap in de baarmoeder al aanwezig. Het buigen en strekken helpt de baby te bewegen in de baarmoeder. Het buigen zorgt ervoor dat het een goede positie gedurende de zwangerschap kan volhouden. Lekker opgerold in de foetushouding. Tijdens de bevalling helpt het strekken juist om geboren te worden. Daarna is de TLR tot ongeveer de 4de maand na de geboorte actief.
Zowel in rugligging als in buikligging doet de TLR zijn werk. Hij wordt geactiveerd door verandering in de hoofdpositie ten opzichte van de middellijn van het lichaam. Elke beweging geeft een reactie in het strekken of buigen van de ledematen.
Wanneer de baby op de buik ligt en het hoofd richting de borst buigt, zullen de ledematen ook buigen richting het lichaam (foetushouding). Als de baby op de rug ligt en het hoofd naar achteren beweegt zullen de ledematen zich uitstrekken. Hier wordt een eerste aanzet tot coördinatie en balans ontwikkeld.
Vanuit die, uiteindelijke moeiteloze, coördinatie en balans ontstaat ontspanning in het lichaam.
In een later stadium helpt een goed ontwikkelde TLR voor hoofdrechting, het zonder moeite op kunnen houden van je hoofd, en de ontwikkeling van de oogsamenwerking en het kunnen divergeren en convergeren (soepel van veraf naar dichtbij kunnen kijken). Dit heb je nodig om je veilig te voelen in een ruimte, inzicht te hebben in waar je staat in een ruimte, in kunnen schatten waar iets is ten opzichte van jou in de ruimte, enzovoort. De basis die later o.a. nodig is bij organiseren en plannen, ruimtelijk inzicht (rekenen/wiskunde) en (begrijpend)lezen.

De TLR zorgt er dus voor dat je het lijf onder controle hebt zodra je met je hoofd beweegt. Hier denken we niet over na, dit moet vanzelf gaan. Als we naar boven kijken is het niet de bedoeling dat we onze armen en benen strekken om onze balans te moeten houden, of wanneer we naar beneden kijken de neiging hebben om voorover te vallen. Ons lijf hoort dit vanuit balans en coördinatie gewoon ontspannen te kunnen doen.
Wanneer een verstoorde TLR je nog in de weg zit is je lijf constant aan het compenseren. Niet ontwikkelt zorgt hij voor een te lage spierspanning (hypotonie) in het lichaam en bij een nog actieve TLR is er een te hoge spierspanning (hypertonie) aanwezig. Je lijf gaat in beide gevallen steeds opzoek naar de juiste balans. Dit gebeurt over het algemeen vrij onopgemerkt, maar zorgt er wel voor dat er altijd spanning (stress) in je lijf aanwezig is. Kinderen hebben bijvoorbeeld moeite met stilstaan, of stilzitten, wiebelen soms letterlijk herhaaldelijk van voren naar achteren. Deze manier van compenseren geeft op dat moment rust.
Je snapt denk ik wel dat deze bewegelijkheid niet wenselijk is. Je overvraagt je lijf constant. Gymmen of sporten is een uitdaging als je met je hoofd een bal moet volgen, terwijl je lichaam op elke verandering van je hoofdpositie reageert. Laat staan dat je dan met gemak een bal kunt vangen, de basket goed weet te raken of gericht weet over te gooien…..
In de klas is het een uitdaging om bijvoorbeeld van het bord over te moeten schrijven. Het oprichten van je hoofd naar het bord en vervolgens weer buigen richting je schrift kan de buig- en strekreactie uitlokken in je lichaam. Best pittig om dan te focussen, te concentreren en stil te zitten. Of het vergt te veel energie om je hoofd steeds rechtop te houden. Deze kinderen zien we vaak hangen op de stoel of hun hoofd ondersteunen met een arm. Dit kan onterecht geïnterpreteerd worden als ongeïnteresseerd gedrag.
Moeite met het nemen van de roltrap? Een voorbeeld van een verstoorde TLR die je balans en coördinatie nog in de weg kan zitten, is misschien het gevoel dat sommigen krijgen wanneer ze bovenaan een roltrap staan. Het moment dat je op de trap moet stappen terwijl je de diepte ziet en de bewegende delen onder je door gaan. Een verstoorde TLR zorgt ervoor dat je (licht) spanning ervaart en op zoek moet naar balans en je coördinatie op standje alert moet zetten. Je houdt je adem in, pakt de (ook nog) bewegende leuning vast en stapt heel bewust, op jouw tempo op de trede. De rit naar beneden houdt je jezelf goed vast aan de leuning en bij het afstappen volgt bijna hetzelfde ritueel als boven aan de trap. Alleen kan het afstappen niet helemaal op je eigen tempo, dus volgt na een gedwongen afstap een zucht en kan het lichaam zich weer ontspannen.

Op weg naar en in het volwassen leven kan een actieve of niet ontwikkelde TLR dus nog ook voor lichamelijke en geestelijke ongemakken zorgen. Het jaren lang moeten compenseren kan je lijf en brein zo uitputten, dat er fysieke klachten gaan ontstaan als hoofdpijn/migraine, nek- en rugklachten en (over)vermoeidheid. In een ernstig geval kan je te maken krijgen met een Burn Out of depressie.